Aan de linkerzijde van het onderzoeksgebied loopt de Harderwijkerweg pal langs de kampontginning Oud Reemst en het Reemsterveld. Vroeger kende deze weg een hoger (in de winter) en een lager (in de zomer) tracé (fig.86). Het geheel ligt op de Stuwwal van Oud Reemst.

Vanaf de 13^e – 14^e eeuw was het bezit van de uitgestrekte heidevelden, zandverstuivingen en de weinige bossen, verdeeld over vier partijen. Het noordelijke gedeelte was eigendom van de geërfden van de Aanstoot of Otterlo, het oostelijke deel van de geërfden van Deelen, het westelijke deel van de heer van Rosendael en het zuidoostelijke deel van de schepenen van Arnhem. De grenzen waren toentertijd nog niet nauwkeurig vastgelegd.

Fig. 86 Op deze kaart van Nicolaes Geelkercken uit 1629 komt Reemst voor met aan de linker en rechterzijde respectievelijk de lage en de hoge Harderwijkerweg. Bron: Kaart omgeving Deelen, Nicolaes van Geelkercken 1629. Bibliotheek Arnhem.

Samen met Mossel was Oud Reemst een van de oudste ontginningseilanden, bevolkt door boeren met eeuwenoude rechten op het gebruik van de woeste gronden. Deze plek, waarschijnlijk het kruispunt van handelswegen, werd een ontginning. Bewoners van Oud Reemst worden voor het eerst genoemd in 1526: Brant en Jacob van Reemst. In 1566 is er sprake van Teunis van Reemst die een eigen goed heeft. Er is dan sprake van twee erven: het westelijke en het oostelijke erf. Deze erven wisselen nogal eens van eigenaren en ook van pachter (Schut, 1997).
Hun rechten waren ouder dan de rechten van de Rosendaelse heren, die het landgoed in de 16e eeuw in bezit kregen en als tegenwicht Nieuw Reemst stichtten.
In 1629 maakte de landmeter Nicolaas van Geelkercken een kaart waarop Oud Reemst voorkomt. De perceelgrenzen zijn aangegeven met groene stippen die bomen of houtgewas voorstellen.
In de 18e eeuw nam de invloed van het geslacht Torck, de eigenaren van Rosendael, toe en werden de eigengeërfden van Mossel en Oud Reemst uitgekocht.
In het archief van het Huis Keppel bevinden zich enige stukken betreffende een walaanleg ‘op het Reemsterveld’. Uit een bericht van 29 januari 1773 (K 1616) blijkt dat baron Torck, Heer van Rosendaal, eigenaar van het Reemsterveld en oostelijk en westelijk Oud Reemst een wal wil laten ‘opwerpen en opsetten …….volgens uytbaking en bestecq’ waarmee het werk dus werd uitbesteed (Hoogendoorn, 1984).
Het gaat hier om een bijzondere vorm van houtwallen, namelijk wildwallen die bestaan uit een dubbele wal. Volgens Hoogendoorn (1984) is Oud Reemst hiermee uniek in Nederland.
De toenmalige heer van Rosendael gaf omstreeks 1830 opdracht om aan de westzijde van Oud Reemst enkele lanen aan te leggen. Deze Oud en Nieuw Reemsterlanen werden beplant met beuken en deze hadden de grootste moeite om op de schrale grond te groeien (fig.87).
De boerderij aan de oostzijde van de Harderwijkerweg werd het Jagershuis genoemd en werd ook als herberg gebruikt.

Fig. 87 Militaire stafkaart van 1850. De Harderwijkerweg loopt nu dwars door Oud Reemst. Bron: Topografische en militaire kaart van het Koninkrijk der Nederlanden 1850. Bibliotheek Arnhem.

Ten zuiden van Nieuw en Oud Reemst is in de jaren ’30 van de 20e eeuw door werklozen als werkverschaffing veel productiebos aangeplant. Allemaal keurig op een rij percelen in monocultuur, want het bos moest economisch gewin opbrengen.

Nieuw en Oud Reemst nu

De boerderijen van Oud Reemst hebben de Tweede Wereldoorlog niet overleefd. Wat wel heeft overleefd is het oude akkerland met roggeteelt, houtwallen en van de herberg het bakhuis dat nu als woning dienst doet (fig.89). De boerderij aan de westzijde van de Harderwijkerweg is na de oorlog opnieuw opgebouwd.

Fig. 88 Oud Reemst in 2003. Alleen het oostelijke deel dat ligt op de Hoge Veluwe, is nog overgebleven. Het westelijke deel is nu in gebruik als moderne akker. Bron: Topografische kaart 2003 (met toestemming van Provincie Gelderland).

Oud Reemst is één van de weinige plaatsen waar door middel van het houtwal- en heidelandschap nog duidelijk waarneembaar is welk functioneel verband er bestond tussen de cultuurlandschappelijke elementen en de omgeving (fig.90).
De vrijwilligersclub ‘De Vrienden van de Hoge Veluwe’ restaureerden in 1984 de houtwallen en men probeert om zoveel als mogelijk is, alles in originele staat te behouden. Men doet dat door gebruik te maken van in de omgeving voorkomende materialen en een mooi voorbeeld hiervan is het zogenaamde slietenraster, een hekwerk van in elkaar gevlochten dunne stammetjes (fig.91).

Fig. 89 De Harderwijkerweg in noordelijke richting. Links de na de oorlog gebouwde boerderij en rechts het vroegere bakhuis van het Jagershuis welke nu dienst doet als woning.

Oud Reemst wordt omringd door aan de ene het gebied van de Planken Wambuis en aan de andere kant door Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Natuurmonumenten gaat hier een oud Veluws agrarisch landschap uit de beginjaren van de 20e eeuw herstellen. Met het zogeheten ‘omvormingsbeleid’ worden de exoten geleidelijk weggehaald en krijgt het eiken- en berkenbos weer een kans. Op het noordelijk deel van Oud Reemst werd al sinds de 15e eeuw landbouw bedreven en deze activiteit zal op biologische wijze worden voortgezet. Ouderwetse gewassen zoals rogge en boekweit zullen weer worden gecultiveerd en een deel van de houtwallen zal worden hersteld. Het zuidelijke deel zal grasweide worden waarop verschillende gewassen kans krijgen te groeien. De rasters worden weggehaald en een drinkpoel aangelegd waardoor er wild zal worden aangetrokken.

Fig. 90 De dubbele wildwal aan de westzijde van Oud Reemst.

Wel volledig intact blijven de monumentale Oud en Nieuw Reemsterlanen die rond 1830 met beuken werden beplant (fig.88, 92).
Aan het eind van de oorlog stond er op Oud Reemst in het beukenbos een geallieerd kanon opgesteld. De ingekerfde namen van de soldaten zijn nog altijd terug te vinden in de stammen van de bomen.

Fig. 91 Op Oud Reemst werden de houtwallen gerestaureerd waarbij men ook een zogenaamd slietenraster maakte, een hekwerk van in elkaar gevlochten stammetjes.

Fig. 92 De Oud en Nieuw Reemsterlanen die rond 1830 in opdracht van de toenmalige heer van Rosendael met beuken werden beplant, hebben de grootste moeite gehad om uit te groeien tot wat ze nu zijn vanwege de schrale bodem.

Waardering
Ouderdom:
Al in de 13e en 14e eeuw was het bezit van de gronden in handen van verschillende partijen hoewel de grenzen toentertijd nog niet nauwkeurig waren vastgelegd. De ouderdom komt hiermee op meer dan 100 jaar (legenda: 2).
Samenhang:
Oud Reemst bestaat uit een grondbewerkings- en bewoningvorm dat ligt langs het hoge en lage tracé van de Harderwijkerweg, dus de ligging werd sterk bepaald door de fysisch geografische gesteldheid (legenda: 2).
Oud Reemst maakt nu deel uit van het Nationale Park De Hoge Veluwe en wordt onderhouden door de vrijwilligers van deze vereniging die er de vroegere vormen van bebouwing realiseren. Hierdoor moet men Oud Reemst bezien in samenhang met andere objecten (legenda: 1).
Zeldzaamheid:
Binnen het gebied vormt Oud Reemst een betrekkelijk zeldzame verschijning. Het ontwikkelen van oude landschapsvormen komt hier in deze mate niet voor. Het terrein heeft een voorbeeldfunctie en kan dienen als onderzoeksgebied voor het Gelders Erfgoed. De cultuurhistorische waarde is dan ook groot (legenda: 2).
Als voorbeeld van oude landschapsgronden in stuifzandgebieden is Oud Reemst redelijk uniek binnen Nederland. Er zijn elders nog wel gerestaureerde Celtic fields en middeleeuwse akkers aanwezig maar deze zijn niet van die grootte welke hier te vinden is (legenda: 1).
Kenmerkendheid:
Oud Reemst kan als zeer kenmerkend voor dit gebied worden gezien. Het gebied geeft voorbeelden van elementen die alleen op dit soort gronden zijn ontwikkeld en heeft hierdoor een grote cultuurhistorische waarde. De dubbele wildwal is enigst in zijn soort en in Oud Reemst kan men duidelijk zien welk functioneel verband er bestond tussen de cultuurelementen en de omgeving (legenda: 2).
Gaafheid:
Bekijkt men het object vanuit middeleeuws oogpunt dan zijn er de nodige veranderingen doorgevoerd en is er weinig origineels meer te vinden. Als gerestaureerd object kent het een grote mate van gaafheid (legenda: 2).